Tekst: Pim Bijl

Ik dacht mijn club al door en door te kennen. Op zesjarige leeftijd, in 1998, deed ik mee met een proeftraining om er vervolgens nooit meer weg te gaan. In al die jaren was ik gemiddeld gezien zo’n drie keer per week anderhalf uur te vinden op het complex aan het Langepad, goed voor ruim 5000 uur, omgerekend meer dan tweehonderd dagen.

Maar hoe goed kende ik de club echt? En de mooie verhalen die ik al kende, waren die ook al een keer fraai vastgelegd? Op een zonnige trainingsdag in 2016 aan de rand van de baan ontstond al pratend met de voorzitter het plan voor een omvangrijk jubileumboek. De oudste atletiekvereniging van Nederland, opgericht in 1895 door een elitair clubje heren met bolhoeden die de inspiratie voor atletiekbeoefening hadden gehaald uit Britse tijdschriften. Inmiddels uitgegroeid tot een vereniging van richting de 2000 leden: dat was een boek waard.

En inderdaad, er bleken zoveel verhalen te vertellen. Over de historie, toen er nog veel aan snelwandelen werd gedaan en touwtrekken nog onderdeel van atletiek was, en de zware jaren tijdens de Tweede Wereldoorlog. Over de clubcultuur, de tradities, het typische verenigingsleven. En bovenal over de markante mensen die de vereniging maken. Díe mensen wilde ik portretteren, samen met fotografe Hannelore Smilde.

We gingen op de koffie bij Willem Witvliet, met zijn honderd jaar het oudste levende lid*, aangesloten bij de vereniging in de Hongerwinter van ’44. Hij was in de jaren ’80 de man die het parkoers van de eerste edities van de Marathon Rotterdam uittekende, maar hij vertelde ook over de spannende dagen als soldaat in 1940 bij de Slag om de Residentie.

Het gaat over atletiek, hardlopen, maar bovenal over bijzondere mensen.Om de enorme verscheidenheid aan te geven: een week later keken we op de zaterdagochtend mee met de ieniemini’s. Een dartelende groep vierjarigen. Te jong om hun veters te strikken, oud genoeg om spelenderwijs met atletiek te beginnen. Nog compleet blind voor topsportambities. Want ook die leden zijn er bij PAC. Waar een atletiekvereniging door alle verschillende disciplines in de sport sowieso al een fijne mengelmoes van sporters is, lopen bij PAC ook nog de puur recreatieve trimmers kriskras tussen de van de Olympische Spelen dromende talenten. Zij hebben een aantal voorbeelden dichtbij huis.

Neem Ignisious Gaisah, een man met een bijzonder levensverhaal. De geboren Ghanees was na zijn komst in Nederland op een geleende fiets op zoek was naar een atletiekclub. Na lang vergeefs zoeken en verdwalen stuitte hij op een dag op het terrein van PAC. Eenmaal binnen de poorten bleek zijn potentie gigantisch. Bij een perfecte sprong vloog hij soms bijna de zandbak over. Die heeft de club speciaal voor hem verlengd, een paar jaar later werd hij wereldindoorkampioen in het verspringen. Hij ging naar alle grote toernooien, maar bleef in al die jaren zijn club trouw en trainen tussen de amateurs.

En wat te denken van Jacqueline Goormachtigh? Zij sloot zich in haar jeugd al aan bij PAC en groeide uit tot olympisch discuswerpster. Met deze krachtige vrouw had ik het over haar topsportjaren, maar ook over haar fotosessie in de Playboy en haar belevenissen als eerste vrouw aan de deur van een discotheek in Rotterdam.

Het Langepad, met die voor een stadsvereniging bijzondere ligging in het Kralingse Bos, bleek een vruchtbare bodem. Zo was er Joop Rüter, de man die op zijn 51ste zonder werk kwam te zitten en het hardlopen maar eens uitprobeerde om de verveling tegen te gaan. Rap ontdekte hij zijn ongekende hardlooptalent en snelde daarna decennialang naar nationale en wereldrecords in de diverse leeftijdscategorieën. Ondertussen in plat Rotterdams zijn verbazing uitsprekend over zijn prestaties. ,,Ze noemden mij Pietje Gonzales! Speedy? Ja, dat ken het ook wezen.”

En herkenbaar, denk ik, voor veel fanatieke lopers: de liefde voor de sport, de haast verslavende drang om meerdere keren in de week naar buiten te gaan, de vermoeidheid op te zoeken, de uitdaging aan te gaan, de grenzen te verleggen, soms ook in de vorm van persoonlijke records. Zo bracht ik voor het boek de vrienden Hans van den Hoven en Rob van Kempen samen. Een kapper en een pruikenmaker, die hun leven in dienst stelden van het hardlopen en de marathon, daarmee de weerzin van hun vrouwen (loophaters) negerend. Tsja, hun huwelijk met het lopen was hen regelmatig meer waard.

Nou, deze mooie verhalen kwam ik tegen terwijl ik mij onderdompelde in de oudste atletiekvereniging van het land. Het boek is – al zeg ik het zelf – ook heerlijk leesvoer is geworden voor niet-PAC-leden. Het gaat over atletiek, hardlopen, maar bovenal over bijzondere mensen. En tijdens de zoektocht naar de leukste details in oude boeken en archieven, tijdens de interviews met zo’n 80 leden, groeide mijn liefde voor de club en besefte ik meer en meer welke prominente plaats de vereniging in het leven van veel leden inneemt. Het is de plaats waar ze fit zijn geworden en blijven, waar ze zich sociaal aan binden en zich thuis voelen. Een enigszins treurige constatering omdat het echte verenigingsleven al sinds maart zo goed als stilligt.

*Noot van redactie. Op 7 februari hoorden we op de redactie dat Willem Witvliet helaas is overleden afgelopen week, op dinsdag 2 februari. We wensen de nabestaanden veel kracht en wijsheid de komende periode. Hier een bericht op AD.nl over sporticoon Willem Witvliet.

De kleedkamers en de kantine zijn gesloten. Groepstrainingen uit den boze. In de avonden gaat het hek op slot. Gelukkig is er nu het boek 125 jaar PAC en kan er dan gelezen worden.

Het boek ‘125 jaar PAC’ kost 18,95 euro en is verkrijgbaar in de boekhandels (steun die vooral), en ook via de webshop van Bol.com en uitgeverij Trichis.